آمار منتشر شده از سوی گمرک چین نشان می دهد مبادلات تجاری این کشور با ایران در سال میلادی گذشته با رشد 19 درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده است. مبادلات تجاری ایران و چین که در سال 2016 بالغ بر 31.2 میلیارد دلار شده بود در سال 2017 به 37.18 میلیارد دلار افزایش یافته است.

صادرات چین به ایران در سال 2017 با رشد 13 درصدی نسبت به سال 2016 مواجه شده و به 18.6 میلیارد دلار رسیده است. واردات چین از ایران نیز در سال 2017 با رشد 25 درصدی به 18.58 میلیارد دلار رسیده است.

کل تجارت خارجی چین در سال 2017 بالغ بر 4104 میلیارد دلار بوده است که سهم ایران از این بازار تنها 0.9 درصد بوده است. سهم ایران از کل صادرات چین در سال گذشته 0.82 درصد بوده است. چین در این سال2263 میلیارد دلار کالا صادر کرده است  که نسبت واردات چین از ایران به کل واردات 1840 میلیارد دلاری این کشور در سال 2017 نیز 1 درصد گزارش شده است.

مجیدرضا حریری نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفتگو با اگزیم نیوز در پاسخ به این سوال که با توجه به خروج دولت امریکا از برجام و برقراری مجدد تحریم های، چین تا چه اندازه می تواند به اقتصادی ایران جهت عبور از موانع تحریم کمک بکند، اظهار داشت: به هرحال خروج امریکا از برجام تبعات تجاری و سیاسی خاصی برای ایران خواهد داشت که باید با سیاستگذاری مناسب این تاثیرگذاری را به حداقل برسانیم. از سه دهه گذشته تا کنون ارتباط ما با کشور چین به گونه ای بوده که از نظر حجم معاملات با رشد روبرو بوده، ضمن اینکه در دو دهه اخیرتجهیز و نوسازی بخش عمده ای از تکنولوژی، صنعت، زیرساخت ها از قبیل جاده ها، ریلی، نیروگاه و پالایشگاه ها ایران را چینی ها به عهده گرفته اند و در پیشرفت اقتصادی نقش به سزایی داشته اند.

وی با اشاره به اینکه چین تنها کشوری بود که جدای از همه اتفاقات سیاسی با ایران یک رابطه روبه رشد داشته است، عنوان کرد: این که بگوییم تحریم های مجدد تاثیری در مناسبات اقتصادی ما ندارد درست نیست و قطعا یک سری فرصت های ما در این شرایط از بین می رود. در مورد چین نیز از آنجایی که شرکت هایی در این کشور وجود دارند که یا در بورس امریکا سهامشان خرید و فروش می شود و یا شرکای تجاری بزرگی در امریکا دارند، به همین دلیل مایل نباشند که با ایران کار کنند همانطور که در جریان تحریم های قبلی هم بخش هایی از شرکت ها و توانمندی های اقتصادی چین را از دست داده ایم.

حریری با تاکید بر اینکه چین تنها کشوری بود که هم در جریان تحریم ها و هم بعد از برجام روابط تجاری خود با ایران را در مسیر رشد قرار داد، یادآورشد: بعد از برجام  گسترش روابط تجاری با چین از جانب دولتمردان ما با بی مهری مواجه شد زیرا فکر می کردند که کشورهای اروپایی به راحتی می توانند جایگزین چین شوند. این کشور نه تنها با ایران بلکه با مجموعه اقتصادهایی که در منطقه خاورمیانه متکی بر فروش انرژی و مواد خام بوده اند، روابط رو به رشدی داشته است و در این زمینه ما در منطقه سومین شریک تجاری چین هستیم و عربستان و امارات بیشتر از ما با چین مبادله تجاری دارند.

وی در مورد فروش نفت به چین گفت: تقریبا نزدیک به یک دهه است که چین به عنوان بزرگترین خریدار نفتی ما مطرح است که فروش نفت ایران به این کشور از نظر حجم تغییری نداشته اما از لحاظ مقدار با کاهش روبرو شده، در واقع چین 50 درصد از انرژی مورد نیاز خود را از داخل تامین و نیم دیگر را خریداری می کند که از این مقدار زمانی ما بزرگترین فروشنده نفت به چین بودیم.

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین با بیان اینکه در بحث فروش نفت پیش از این سهم درصدی مان بیشتر بود و نه سهم مطلق، یعنی ما رکورد 700 هزار بشکه صادرات به چین را هم داریم که قبلا نبود ولی زمانی با 300 هزار بشکه صادرات ما بزرگترین فروشنده نفت به چین بودیم. منتهی در سال های اخیر نیاز چین به واردات نفت بشتر شد و از مبادی متنوع تری خریداری کرد که درمقابل نسبت تامین انرژی از ایران کاهش پیدا کرده است اما قدر مطلق آن یعنی میزان بشکه نفت هر سال افزایشی بوده و در این مورد مشکلی پیش نیامده است.

حریری تصریح کرد: در فرصت هایی که با توجه به محدودیت های جدید برای اقتصاد ایران پیش می آید چین جایگاه خود را به عنوان شریک اول تجاری ما کماکان مانند یک دهه قبل حفظ می کند، چین حدود 25 درصد از صادرات نفتی ما را خرید می کند و همین مقدار از صادرات غیر نفتی ما را نیز به خود اختصاص داده که بعید است در این روند تغییر محسوسی انجام شود.

وی درخصوص مبادلات غیر نفتی با چین عنوان کرد: در بحث تجارت فولاد ایران صادر کننده عمده فولاد به آن شکل نیست به جز مقدار کمی که به اروپا صادر کردیم . وارد کننده فولاد هم به آن شکل از چین نبوده ایم اما ایران یکی از تامین کننده های سنگ آهن برای صنعت فولاد چین بوده و هست.

حریری در پاسخ به این سوال که ایران در برهه ای از زمان که تحریم های گذشته در جریان بود تجربه خوبی در مبادلات تجاری با چین نداشته، گفت : اگر شما فکر کنید که وقتی تحریم بین المللی می شوید از جانب امریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل، هیچ مانعی در مبادلات با کشورهای دیگر  پیدا نمی کنید، قطعا درست نیست ولی ما باید به طور نسبی بگوییم که در زمان گذشته چه کشوری بیشترین همکاری را با ایران داشت؟ در پاسخ به این سوال باز به اسم چین می رسیم که در مقابل بسیاری از قوانین محدود کننده ایستاد و به صورت علنی یک سری تحریم ها را رعایت نکرد.

وی در مورد محدودیت فعالیت بانکی چین با ایران در زمان تحریم های گذشته افزود: در این زمینه ما با همه دنیا به مشکل برخوردیم و نباید فکر کنیم که چین نظام مالی خارج از این قاعده دارد. در حال حاضر ایران با یک بانک و سه موسسه مالی و بانکی در چین مراودات بانکی و فاینانس دارد. ما با کونلون بانک چین حدود هشت سال که در حال سامان دادن به روابط تجاری مان هستیم که مشابه این مورد را در هیچ کشور دیگری نداریم. درحوزه فاینانس هم با بانک توسعه چین (سی.دی.بی بانک)، اگزیم بانک چین و گروه مالی سی آی تی آی سی چین که تامین کننده تعداد زیادی از پروژه ها در ایران هستند، در ارتباط هستیم و در این مورد حدود ۱۱ میلیارد دلار پروژه‌های ایران برای تامین مالی به این موسسات معرفی شده اند.

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران افزود: اگر چنین مراوداتی را طی سال های اخیر با کشوری دیگری هم داشتیم می تواینیم در مقام مقایسه بگوییم چینی ها بد رفتار کرده اند. در شرایطی که تمام دنیا بر علیه ما بودند چینی ها تعهدات فاینانس و مبادله ارز از طریق سیستم بانکی را برای ما هموار کردند به همین دلیل تنها تمرکز کردن بر موانع موجود، قدرناشناسانه است. بانک های تجاری چین که 3 مورد از آنها جزو 10 بانک بزرگ دنیا هستند و یکی از آنها بزرگترین بانک دنیا است نمی توانند منافع خود را در سطح بین الملل به خاطر مبادلات حدود 40 میلیاردی با ایران به خطر بیاندازند. زیرا چین در سال گذشته حدود بیش از  4 هزا رمیلیارد دلار  مبادله با دنیا داشته که از این مقدار 600 میلیون دلار آن با امریکا بوده، پس منطقی نیست که به خاطر مراودات تجاری با ایران از رقم هنگفت چشم پوشی کند.

حریری با تاکید بر اینکه چه در زمان تحریم و بعد از برجام، هیچ کشوری حجم تجاری اش از نظر اندازه و روانی کار به اندازه چین نبوده تصریح داشت: این میزان مبادلات تجاری برای ایران و چین اصلا مطلوب نیست و باید با بررسی موانع مسیر را برای رسیدن به رقم هدف گذاری شده تا 2024 برسانیم. در این زمینه پیش بینی ما این است که برای 2018 حجم مبادلات به 40 میلیارد دلار برسد اما هنوز تا رقم 60 میلیارد دلار راه زیادی داریم. ه رچند تراز تجاری ما با چین همیشه مثبت و به نفع ایران بوده اما در این زمینه اگر کمی کنترل های وارداتی و قوانین محدود کننده را کم کنیم دستیابی به رقم مورد نظر تسریع پیدا می کند.

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران عنوان کرد: رابطه اقتصاد ایران و چین یک رابطه مکمل است. چین به مواد اولیه و انرژی نیاز دارد و ما فروشنده عمده مواد اولیه و انرژی به دنیا هستیم. چین بیشترین کالای ساخته شده و تکنولوژی و ماشین‌آلات را صادر می‌کند و بیش از ۸۰ درصد از واردات ما مربوط به همین کالاهاست پس اقتصاد ایران و چین یک رابطه مکمل با هم دارند و روابط سیاسی نقش خاصی در روابط تجاری این دو کشور ندارد.